Uşaqların mobil telefondan istifadəsinin dəhşətli zərərləri- Ekspert AÇIQLADI

Hər birimiz uşaqlarımızı dünyaya fərqli düşüncə və gözləntilərlə gətiririk. Körpəmiz bədənimizdə formalaşmamışdan əvvəl düşüncəmiz hərəkətə keçir və bu proses həyatımız boyu valideyn olaraq bizə təsir edir. Bu prosesin əvvəlində həvəslə valideyn olmağa qərar verib-verməməyimiz, yaxınlarımızın bu hadisəyə baxışı, həyat yoldaşımızla münasibətimizin keyfiyyəti, yaşadığımız mühitin gətirdiyi stereotiplər, öz uşaqlığımız, yaşımız, xarakterimiz, hətta yaşadığımız ölkənin ideoloji quruluşu uşağın mənəvi inkişafını formalaşdırmağa başlayan xüsusiyyətlərdir".

Qadın və Uşaqların Təhsilinə Dəstək İctimai Birliyinin sədri Sevinc Fədai deyib.

O bildirib ki, uşağın şəxsiyyət xüsusiyyətləri hələ doğulmazdan əvvəl formalaşmağa başlayır:

"Müsbət emosiyalarımız və müsbət həyat şəraitimiz körpənin həyata müsbət başlaması və möhkəm şəxsiyyət kimi formalaşması üçün ilk və ən vacib şərtdir. Ana və atanın uşağa qarşı davranışı uşağın mənəvi inkişaf prosesinə təsirini göstərir. Analar və atalar uşağa təhlükəsiz bağlanma ilə birlikdə onun hüquqlarını pozmayacaq şəkildə yanaşmalıdırlar. Xüsusilə uşaqların cəzalandırılmasının gələcəkdə psixoloji inkişaf baxımından bir çox mənfi nəticələrinin olduğu bir çox araşdırma nəticələri var. Bu nöqtədə valideynlərin münasibəti cəzalandırıcı olmamalı, yanlış davranışlara görə mükafat verməməlidir. Eyni zamanda, mükafatlandırma psixoloji sağlamlıq baxımından maddi deyil, mənəvi mükafat olmalıdır. Məsələn, kinoya getmək, parka getmək, birlikdə fəaliyyət göstərmək kimi mükafatlar seçilməlidir. Əks halda, uşaq maddiyyatla möhkəm bağ quraraq, gələcək həyatında maddiliyi xoşbəxtlik kimi görə bilər. Həmçinin, uşaqları diqqətlə dinləmək, onların fikir və axtarışlarına sayğı duymaq, onlarla keyfiyyətli vaxt keçirmək lazımdır".

Sevinc Fədai əlavə edib ki, uşaqlıq körpəlikdən sonra inkişaf prosesinin ən sürətli yaşandığı dövrdür:

Bu prosesdə əldə edilən qazanclar fərdlərin gələcəkdə nümayiş etdirəcəkləri münasibət və davranışların əsasını təşkil edir. Xüsusilə zehni, idrak və mənəvi inkişaf bu dövrdə intensivlik qazanır. Hərəkət bu prosesi dəstəkləyən və sağlam böyüməyə və fiziki inkişafa birbaşa təsir edən amillərdən biridir. Günümüzün texnoloji inkişafı fərdlərin daha çox oturaq həyata üstünlük vermələrinə səbəb olub və bu yeni oturaq həyat tərzi uşaqları da təsirləndirib. Bununla belə, uşaqlar hərəkət etmək üçün yaradılıb və onlar bundan xoşbəxtdirlər. Araşdırmalar göstərir ki, fiziki fəaliyyət və idman uşaqların özünə inamına, bədənlərini tanımasına, sosiallaşmasına, dünyanı kəşf etməsinə, sağlam böyüməsinə və inkişafına dəyərli töhfələr verir. İdman yaxşı əhval-ruhiyyə təmin edir və fərdləri yaxşı hiss edir. Əhval-ruhiyyə və həssaslıq hərəkətin ölçüsünə uyğun olaraq inkişaf edir. Hərəkət uşaqları fiziki güclərini dəqiq qiymətləndirməyə aparır. Məsələn, uşaqlar rəqabət mühitində özlərini digər uşaqlarla müqayisə edirlər. Əgər qalib gəlsələr, özlərinə inamları daha da güclənir. Məğlubiyyət halında, valideynlərinin və təlimçilərinin köməyi və verəcəkləri motivasiya və təşviq ilə, təslim olmamağa və yenidən cəhd etməyə kömək edərək, özünə inam hissini inkişaf etdirməyə kömək edə bilər".

Birlik sədri qeyd edib ki, uşaqlar ətrafdakıları hərəkət etdirməkdən və araşdırmaqdan xoşbəxt olur:

“Ancaq müasir dövrlə uşaqlar çox hərəkət etmir və demək olar ki, hər yerə nəqliyyat vasitəsi ilə gedirlər. Ümumiyyətlə, məktəb həyatı akademik müvəffəqiyyətə indeksləşdirildiyi üçün idman fəaliyyətləri arxa plandadır və ya yalnız müəyyən saatlarla məhdudlaşır. Bununla belə, uşaqlar ən azı bir saat yarım, gənclər isə hər gün ən azı bir saat hərəkət etməlidirlər. İndiki şəraitdə o qədər də asan görünmür. Buna yalnız bütün şərtlər (təhlükəsizlik, nəqliyyat vasitələri və s.) yerinə yetirildikdə, evdən məktəbə və məktəbdən evə piyada və ya velosiped sürməklə, məktəbdə, dərslərdə və dərslər arasında daha çox hərəkət etməklə və dərs saatlarını artırmaqla nail olmaq olar.

Müasir dövrün ən böyük problemlərindən biri olan piylənmə yalnız yanlış qidalanma vərdişlərindən deyil, çox hərəkət etməməkdən də qaynaqlanır. İndiki uşaqlar vaxtlarının böyük hissəsini mobil telefonlarla ilə oynamaq, televizor və ya kompüter qarşısında oturmaq, sosial şəbəkələrdə və internetdə çox olmaqda keçirirlər və nəticədə çox az hərəkət edirlər. Burada səbəb-nəticə əlaqəsi bəzən tərsinə işləyir və bir-birini təsir edərək yeni neqativ vərdişlərin mənimsənilməsinə şərait yaradır. Bu vəziyyət yalnız idman mühiti və fəaliyyətləri cəlbedici və əyləncəli olduqda aradan qaldırıla bilər"

(demokrat.az)